راهنمای کاربردی لوله مانیسمان + جدول اندازه لوله مانیسمان

می‌دانید منظور از لوله مانیسمان رده 40 چیست؟ اگر می‌خواهید درباره لوله مانیسمان، مزایا و فرآیند ساخت آن بیشتر بدانید، با لوله شاپ همراه باشید.

لوله مانیسمان یکی از باکیفیت‌ترین و پرکاربردترین محصولات بازار آهن‌آلات است که مراحل تولید پیچیده و قیمت نسبتا بالایی هم دارد. در این مطلب، می‌گوییم که لوله مانیسمان چیست و با انواع لوله مانیسمان آشنا می‌شویم. همچنین درباره موارد کاربرد لوله مانیسمان توضیح خواهیم داد.

لوله مانیسمان چیست؟

بگذارید بحث را از دسته‌بندی لوله فولادی شروع کنیم. به‌طورکلی لوله‌های فولادی به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• لوله درزدار، جوشی یا درزجوش (Welded Pipe)
• لوله بدون درز یا سیم لس (Seamless Pipe)

مورد اول، یعنی لوله‌های درزدار، از ورق‌های فولادی ساخته می‌شوند. در فرآیند تولید این لوله‌ها، ورق‌ها را خم می‌کنند و بعد از برش‌کاری، لبه‌های دو طرف آن‌ها را به یکدیگر جوش می‌دهند تا محصول شکل بگیرد. این نوع لوله‌ها به‌خاطر استحکام کمتر خود دربرابر فشار، ضربه و خورندگی، برای بعضی از حوزه‌های حساس صنعتی و خدماتی مناسب نیستند.

درآن‌سو لوله‌های بدون درز، همان‌طورکه از نام آن‌ها برمی‌آید، به‌شکلی ساخته می‌شوند که درز ندارند و درنتیجه در مراحل ساخت نیازی به جوشکاری آن‌ها نیست. این ساختار یکپارچه باعث می‌شود که لوله‌های بدون درز دوام و مقاومت بالایی دربرابر فشار و دمای بالا پیدا کنند و برای به‌کارگیری در صنایع مختلف، از جمله صنعت نفت و گاز، پزشکی و پل‌سازی، مناسب باشند.

دراین‌بین لوله مانیسمان (Mannesmann) به نوعی لوله فولادی بدون درز گفته می‌شود که روش تولید خاص خود را دارد. برادران آلمانی مانیسمان ابداع‌کننده این روش هستند که آن را در سال ۱۸۸۶ به ثبت رسانده‌اند. البته این عبارت برای اشاره به تمام لوله‌های فولادی بدون درز، فارغ از فرآیند ساخت، هم به کار می‌رود. درواقع در صنعت فولاد، اصطلاح لوله مانیسمان نوعی اسم عام برای لوله بی درز محسوب می‌شود.

انواع اتصالات لوله مانیسمان

باآنکه لوله های مانیسمان اغلب فولادی هستند، ولی از جنس‌های دیگر با آلیاژهای مختلف هم ساخته می‌شوند. طبیعتا اتصالاتی که برای این لوله‌ها به کار می‌روند باید مانند خود آن‌ها بدون درز باشند تا نقطه ضعفی در سیستم لوله‌کشی ایجاد نکنند. آن‌ها همچنین باید از لحاظ جنس و ابعاد با لوله مانیسمان همخوانی داشته باشند.

از اتصالات لوله مانیسمان برای اتصال لوله های مانیسمان به یکدیگر، تغییر مسیر دادن آن‌ها یا انشعاب گرفتن از آن‌ها در سیستم‌های لوله‌کشی استفاده می‌شود. این اتصالات معمولا به لوله جوش داده می‌شوند.

موارد زیر، بعضی از رایج‌ترین انواع اتصالات مانیسمان (اتصالات جوشی مانیسمان) هستند:

• زانویی مانیسمان: برای تغییر مسیر، در دو نوع ۴۵ و ۹۰ درجه
• بوشن مانیسمان: جهت وصل کردن انتهای دو لوله یکسان به یکدیگر
• تبدیل مانیسمان: برای متصل کردن دو لوله با قطرهای متفاوت
• چهار راهی و سه راهی مانیسمان: برای انشعاب گرفتن از لوله
• درپوش یا کپ مانیسمان (گپ مانیسمان): جهت مسدودسازی یا اصطلاحا کور کردن انتهای لوله

جدول سایز لوله مانیسمان

در انتخاب لوله بدون درز مانیسمان برای یک پروژه باید به مسائل مختلفی مانند: کاربرد لوله، فشار و دمای سیال درون آن و همچنین مواد شیمیایی موجود در محیط توجه کرد. برهمین‌اساس بایستی به سراغ گزینه‌ای رفت که جنس، طول، قطر (سایز) و ضخامت دیواره آن با موارد بالا همخوانی داشته باشد. برای تفکیک لوله‌ها براساس این معیارها، استانداردهای مختلفی در دنیا معرفی شده‌اند.

چهار مورد از استانداردهای مطرح برای انواع لوله مانیسمان عبارتند از:

• استاندارد DIN: استاندارد رایج در اتحادیه اروپا و به‌ویژه کشور آلمان است. در این استاندارد، کد DIN 2448 به لوله مانیسمان اختصاص داده شده است. تنظیم‌کنندگان DIN 2448 به ابعاد لوله توجه ویژه‌ای داشته‌اند.
• استاندارد ASTM: یکی از معتبرترین استانداردهای دنیا که در آن بیشتر از ۱۰۰ کد برای لوله مانیسمان در نظر گرفته شده است. کدهای ASTM A53 و ASTM A106 از مهم‌ترین آن‌ها محسوب می‌شوند که لوله‌های مطابق آن‌ها به‌ترتیب برای فشار کم و حرارت بالا مناسب هستند. این دو کد همچنین آلياژ قابل‌قبول برای هر لوله را مشخص کرده‌اند. سازمان ASTM در آمریکا واقع شده، ولی عملا تمام دنیا را تحت پوشش دارد.
• استاندارد ASME/ANSI: این استاندارد با همکاری انجمن مهندسان مکانیک آمریکا (ASME) و موسسه ملی استاندارد آمریکا (ANSI) گردآوری شده است. استاندارد ASME/ANSI یا ASME تا حد زیادی به ASTM شباهت دارد. دراین‌بین کد ASME B36.10 مختص لوله مانیسمان فولادی، برای هر دو طیف دما و فشار بالا و پایین، است و کد ASME B36.19 هم به لوله مانیسمان استنلس استیل (Stainless Steel) یا همان فولاد ضد زنگ اختصاص دارد (همان‌طورکه می‌دانید، در کشورمان به فولاد ضدزنگ به‌اختصار استیل هم می‌گویند که البته از لحاظ فنی چندان درستی نیست). در این استانداردها، ضخامت مناسب لوله براساس ابعاد آن عنوان شده است.
• استاندارد API: یک چهارچوب که از سوی موسسه نفت آمریکا تعیین شده است. به‌خاطر حساسیت زیاد صنعت نفت و گاز و اهمیت بالای ایمنی در آن، در استاندارد API سعی بر به حداقل رساندن ریسک بوده است. در این مجموعه، کد API 5L به لوله های مانیسمان تعلق دارد. البته این کد به ابعاد مناسب لوله‌ها نپرداخته و دراین‌زمینه به استاندارد ASTM ارجاع داده است. درعوض، تلاش شده تا ضمن در نظر گرفتن جنبه اقتصادی، نکات ایمنی به بهترین شکل رعایت شود.

لوله‌های مانیسمان معمولا در شاخه‌های ۶ و ۱۲ متری تولید می‌شوند. دراین‌بین یکی از مهم‌ترین معیارهای طبقه‌بندی لوله‌های مانیسمان، رده (Schedule) است. رده که آن را با حروف مخفف SCH هم نشان می‌دهند، لوله‌های بدون درز را براساس ظرفیت تحمل فشار دسته‌بندی می‌کند. این معیار همچنین به‌نوعی بیانگر ضخامت جداره لوله است. البته نه‌آنکه آن مستقیما ضخامت واقعی را نشان دهد؛ بلکه هر رده نماینده گروهی از لوله‌ها است که رابطه خاصی بین قطر و ضخامت دیواره آن‌ها وجود دارد.

بعضی از رایج‌ترین رده‌های لوله مانیسمان رده‌های 20، 40، 60، 80، 120 و 140 هستند. دراین‌بین رده‌های 20 و 40 و بعضا 80 کاربرد بیشتری نسبت به بقیه دارند.

به‌عنوان نمونه، در جدول لوله مانیسمان زیر، مشخصات لوله مانیسمان رده 40 را ملاحظه می‌کنید:

لوله مانیسمان چگونه تولید می شود؟

باآنکه لوله بدون درز به‌شکلی متفاوت با لوله جوشی ساخته می‌شود، اما روش‌های تولید آن‌ها بی‌شباهت هم نیستند. مثلا در هر دو، ابتدا فولاد خام را به شکل ماده اولیه قابل کار، یعنی نوار تخت یا شمش، درمی‌آورند. البته در ادامه، روند کار فرق می‌کند؛ به‌طوری‌که برای لوله بی‌درز شمش فولاد گداخته را می‌کِشند و برای لوله درزدار، نوار را خم می‌کنند و لبه‌های آن را جوش می‌دهند.

به‌هرحال برای ساخت لوله مانیسمان یا بهتر است بگوییم «لوله بدون درز»، سه روش اصلی وجود دارد:

• روش ماندرل میل (Mandrel Mill)
• روش مانیسمان میل (Mannesmann Plug Mill)
• روش اکستروژن (Extrusion)

روش ماندرل میل

در فرآیند ماندرل میل یا مندرل میل از شمشال یا بیلت (نوعی شمش با سطح مقطعی کوچک‌تر و طولی بلندتر نسبت به شمش معمولی) استفاده می‌شود که البته باید سطح مقطعی دایره‌ای یا چندضلعی داشته باشد. درغیراین‌صورت، با دستگاه الانگیتور مقطع آن را گرد می‌کنند. این شمشال وارد یک کوره دوار (کوره روتاری) می‌شود. بعد از آنکه بیلت از کوره خارج شد، سوراخ کوچکی در انتهای آن ایجاد می‌کنند. این کار برای انجام هرچه بهتر مرحله سنبه‌کاری چرخشی (Rotary Piercing) صورت می‌گیرد.

سنبه کاری چرخشی یک نوع نَوَرد بسیار سریع است. نورد (Rolling) به فرآیندی در فلزکاری گفته می‌شود که طی آن، شمش یا شمشال را از بین غلتک‌های قدرتمند عبور می‌دهند تا ضخامت، شکل و ویژگی‌های آن تعییر کند. در مرحله سنبه‌کاری چرخشی، شمشال پیش‌تر حرارت‌دیده را با سرعت بالا بین دو غلتک بشکه‌ای می‌چرخانند. همین‌طورکه غلتک‌ها شمشال را به جلو می‌رانند، سنبه‌ای آبدیده به نام پیرسر (Piercer) با سر تیز خود، دل فولاد نرم‌شده و شکل‌پذیر را می‌شکافد. در این وضعیت، فلز ذوب‌شده به‌ناچار از اطراف سنبه راهی به بیرون باز می‌کند که درنتیجه، فضایی خالی در مرکز آن به وجود می‌آید و جداره لوله هم پیرامون آن شکل می‌گیرد. در اصطلاح، به این مرحله «شلیک سمبه» می‌گویند.

بعد از خروج شمشال از غلتک‌ها و پیرسر، آن را برای مرحله «تابگیری» فورا به ماندرل میل منتقل می‌کنند. ماندرل میل مجموعه‌ای از ۱۶ غلتک و تعدادی سنبه است. این سنبه‌ها درون لوله قرار می‌گیرند تا با کمک غلتک‌ها ضخامت دیواره و قطر خارجی لوله یکنواخت شود و به حد استاندارد برسد.

در ادامه، لوله مانیسمان را دوباره در یک کوره گرم می‌کنند تا برای نورد نهایی آماده شود. بعد از خروج از کوره، لوله را با آب پرفشار شستشو می‌دهند و اکسید آهنی که در کوره روی آن قرار گرفته، می‌زدایند. حالا محصول تحت کشش قرار می‌گیرد و ابعاد آن کاملا با استانداردها مطبق می‌شود. سپس لوله را به آرامی با هوا، آب یا روغن خنک می‌کنند تا دچار ترک‌خوردگی یا تغییر شکل نشود. بعد نوبت برش زدن لوله‌ها به طول موردنظر است. در پایان هم کنترل کیفی، عملیات تکمیلی، آبکاری، بسته‌بندی و مراحل دیگر را خواهیم داشت.

روش مانیسمان میل

روش مانیسمان میل کم‌وبیش شبیه ماندرل میل است، اما در آن به‌جای ماندرل میل از سیستم «پلاگ میلِ مانیسمان» استفاده می‌شود. در پلاگ میل مانیسمان غلتک‌ها مخروطی، و نه بشکه‌ای-استوانه‌ای، هستند. این غلتک‌های مخروطی به‌محض تماس با لوله، لایه نازکی از سطح بیرونی آن را برمی‌دارند. همچنین جهت چرخش آن‌ها برخلاف جهت حرکت لوله است.

گرچه فرآیند ماندرل میل نسبت به مانیسمان میل ساده‌تر و ارزان‌تر است، اما از لحاظ کیفیت خروجی در سطح پایین‌تری قرار می‌گیرد. همچنین ماندرل میل در ساخت لوله‌های کم‌قطر و دیواره نازک محدودیت دارد.

روش اکستروژن

اسکتروژن فرآیندی است که در آن مواد اولیه، مثل: پلاستیک، فلز یا مواد غذایی، تحت فشار از یک قالب با سطح مقطع کوچک‌تر رد می‌شوند تا شکل مقطع آن را به خود بگیرند. پایین آوردن هزینه تولید و امکان ساخت قطعات پیچیده، از مزایای تکنیک اسکتروژن هستند.

در یکی از روش‌های تولید لوله مانیسمان با این فرآیند، فولاد را در کوره حرارت می‌دهند تا نرم و شکل‌پذیر شود. بعد آن را وارد قالب می‌کنند و با اعمال فشار، آرام‌آرام از سمبه متصل به آن خارج می‌کنند. در این وضعیت، سطح داخلی لوله توسط سمبه شکل می‌گیرد و سطح خارجی آن را قالب اسکترود شکل می‌دهد.

کاربرد لوله های مانیسمان

لوله سیم لیس یا همان لوله مانیسمان به‌خاطر ویژگی‌های خاص خود، در بخش‌های صنعتی و خدماتی متنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بعضی از مهم‌ترین حوزه‌های کاربرد لوله مانیسمان عبارتند از:

• برق و نیروگاه:
  • سیستم تبادل حرارت
  • عایق‌کاری کابل‌های فشار قوی
• نفت و گاز:
  • پالایشگاه‌ها
  • لوله‌های استخراج نفت و گاز
  • خطوط انتقال نفت و گاز
• شیمی و پتروشیمی:
  • سیستم تبادل حرارت
  • خطوط انتقال مواد شیمیایی
• عمران و ساختمان‌سازی:
  • پل‌سازی
  • لوله‌کشی آب و گاز
  • اسکلت ساختمان
  • سرمایش و گرمایش
  • سیستم اطفاء حریق
• کشاورزی:
  • آبرسانی
  • کودسازی
• صنایع غذایی و دارویی:
  • فرآیند تولید و بسته‌بندی شیر، آب‌میوه، سس، روغن و…
  • ساخت مخازن و منابع
  • انتقال مواد غذایی
  • تجهیزات ساخت دارو
• خودروسازی:
  • قطعات موتور
  • سیستم تعلیق
  • ترمز هیدرولیک
  • شاسی و بدنه
  • لوله اگزوز
• کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی:
  • لوله‌های بویلر (دیگ بخار)
  • پرس هیدرولیک
  • پمپ و سیلندر
  • سیستم گرمایشی
  • خطوط انتقال آب

مزایای لوله های مانیسمان

مثل هر محصول دیگری، لوله های مانیسمان هم نقاط قوت و ضعف خودشان را دارند.

از بین مزایای لوله مانیسمان می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:

• استحکام بالا: یکپارچگی و کیفیت بالای لوله های مانیسمان باعث می‌شود که آن‌ها در مقابل فشار و اعمال نیرو، مقاومت بالایی داشته باشند.
• مقاومت نسبت به خوردگی: سطح یکنواخت و بدون درز این لوله‌ها آن‌ها را در مقابل ترکیبات خورنده مقاوم می‌کند. درنتیجه از آن‌ها می‌توان در بسیاری از فضاهای حاوی مواد شیمیایی خورنده و شرایط آب‌وهوایی سخت استفاده کرد.
• مقاومت دربرابر دمای بالا: یکپارچگی لوله مانیسمان به آن کمک می‌کند تا در دماهای بالا، هم دمای بالای محیط و هم سیال درون لوله، پایداری داشته باشد. این ویژگی این لوله‌ها را به انتخاب مناسبی برای مبدل‌های حرارتی و سیستم‌های گرمایشی تبدیل می‌کند.
• دوام طولانی: مقاومت دربرابر خوردگی و دمای بالا، باعث طولانی شدن عمر این محصولات می‌شود که به سهم خود، کاهش هزینه‌ها را به‌همراه خواهد داشت.
• مقرون‌به‌صرفه بودن: هزینه تولید لوله سیم لس در خیلی از موارد معقول است و برای حوزه‌ها و پروژه‌هایی که حجم و میزان استفاده بالا است، صرفه اقتصادی دارد.
• قابل بازیافت بودن: لوله‌های مانیسمان قابل بازیافت هستند و از این جنبه، دوستدار محیط زیست محسوب می‌شوند.
• بهداشتی بودن: لوله های مانیسمان به‌خاطر نداشتن درز و جوش، راحت‌تر تمیز می‌شوند و بهتر می‌توان آن‌ها را استریل کرد. این مسئله به‌ویژه در صنایع غذایی و دارویی اهمیت زیادی پیدا می‌کند.

معایب لوله های مانیسمان

اما باید به آن روی سکه هم نگاهی بیندازیم.

لوله‌های مانیسمان چنین معایبی هم دارند:

• دشواری فرآیند تولید: درمقایسه‌با لوله‌های جوشی، لوله بدون درز مراحل ساخت پیچیده‌تر و دشوارتری دارد؛ مثلا آنکه به دمای بالاتر و سیستم‌های فشار قوی‌تری نیاز داریم. این مسئله هزینه تولید این لوله‌ها را نسبتا بالا می‌برد.
• تاثیرات منفی محیط زیستی: باآنکه لوله سیم‌لس از بعضی جهات با محیط زیست سر سازگاری دارد، در فرآیند تولید آن حجم بالایی انرژی و آب مصرف می‌شود؛ ضمن آنکه میزان آلاینده‌ها و پسماندهای این فرآیند هم قابل‌توجه است.
• احتمال افت کیفیت ساخت: به‌خاطر پیچیدگی مراحل ساخت این لوله‌ها، گاهی کیفیت خط تولید دچار افت می‌شود. درصورت بروز مشکل در فرآیند ساخت، محصول تولیدشده باید کلا تعمیر یا تعویض شود که افزایش هزینه را به‌همراه خواهد داشت.
• قیمت بالاتر: قیمت لوله بدون درز نسبتا بالا است؛ بنابراین در پروژه‌هایی که محدودیت بودجه دارند، ممکن است استفاده از آن‌ها توجیه اقتصادی نداشته باشد.

قیمت روز لوله مانیسمان

وب‌سایت لوله شاپ قیمـت آهن آلات را به‌طور روزانه درج می‌کند که شامل انواع لوله مانیسمان هم می‌شود. برای اطلاع از قیمت لوله بدون درز مانیسمان ابهر و چین، ازجمله قیمت لوله مانیسمان رده 40، 20 و 80، کافی است به صفحه اصلی سایت مراجعه کنید.

در کنار جداول قیمت لوله مانیسمان لوله شاپ، بخش اخبار سایت هم می‌تواند شما را در جریان رویدادهای بازار آهن و دلایل تغییرات قیمت آن قرار بدهد. مقالات آموزشی ما هم ممکن است به کارتان بیایند. پس توصیه می‌کنیم به آن‌ها هم نیم‌نگاهی داشته باشید.

خرید لوله مانیسمان

برای خرید لوله مانیسمان به شکل آنلاین می‌توانید از Loleh.shop اقدام کنید. این وب‌سایت متعلق به پیشگام فولاد مهام (بازرگانی آهن اصفهانی) است؛ مجموعه‌ای با بیش از ۴۰ سال سابقه در صنف آهن‌آلات تهران که در زمینه صادرات، واردات و نمایندگی لوله مانیسمان فعالیت کرده است.

لوله دات شاپ جزو فروشگاه‌های دارای ای نماد است و درصورت درخواست شما، فاکتور رسمی ارائه می‌دهد. تضمین بهترین قیمت، ارسال به تمام نقاط کشور و فروش چکی، از دیگر خدماتی هستند که این مجموعه به مشتریان خود عرضه می‌کند. شما می‌توانید ازطریق فرم درخواست مشاوره در صفحه اصلی سایت و همچنین شماره تلفن‌های درج‌شده، با مشاورین ما در تماس باشید.