لوله گازی چیست و چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
این مقاله از لوله شاپ به لوله گازی و دسته‌های مختلف آن اختصاص دارد. دراین‌بین به استاندارد لوله گاز و انواع اتصالات لوله گاز هم سری می‌زنیم.
لوله‌های گازی جزو ضروری‌ترین و پرمصرف‌ترین تجهیزات زندگی امروزی محسوب می‌شوند؛ به‌طوری‌که ما از گرمایش و پخت‌وپز خانه‌هایمان گرفته تا چرخیدن چرخ صنعت، شدیدا به آن‌ها متکی هستیم. بااین‌حال این لوله‌ها حتی در حالت روکارشان هم چندان جلب‌توجه نمی‌کنند و اگر باز کردن و بستن روزانه شیر گاز برای رعایت مسائل ایمنی نبود، شاید اصلا وجودشان را حس هم نمی‌کردیم. اما اصلا لوله گازی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
لوله گازی چیست و چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
لوله گاز یا لوله گازی به لوله‌ای گفته می‌شود که بتوان از آن برای انتقال گاز طبیعی یا گازهای قابل اشتعال دیگر استفاده کرد. این لوله‌ها در تامین انرژی خانه‌ها، صنعت، حمل‌نقل و انواع خدمات، نقش مهمی بازی می‌کنند. به‌خاطر حساسیت بالای انتقال گاز، چه در پالایشگاه‌ها و خطوط لوله و چه در خانه و محل کار، لوله گاز باید معیارهای لازم را داشته باشد تا جان و مال ما از گزند حادثه دور بماند.
لوله‌های گازی را می‌شود مانند سایر لوله‌ها به دو دسته کلی توکار و روکار تقسیم کرد. دراین‌بین، لوله‌های توکار باید دربرابر عوامل آسیب‌زا استحکام بالاتر و مقاومت بیشتری از خود نشان بدهند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که لوله‌های توکار کاربردهای متنوع‌تر و سازگاری بیشتری با محیط‌های مختلف داشته باشند. درآن‌سو چنین حساسیتی درمورد لوله‌های روکار وجود ندارد و آسیب‌پذیری بیشتر برای آن‌ها تا حدی قابل‌قبول است. البته این لوله‌ها به‌ازای مقاومت کمتر خود، قیمت پایین‌تری هم دارند. لوله‌های روکار اغلب برای انشعاب‌های گاز در داخل ساختمان‌های مسکونی و موارد اینچنینی استفاده می‌شوند.
دراین‌بین در اکثر موارد، به‌ویژه برای لوله‌کشی توکار گاز خانگی، لازم است که لوله گاز از نوع بدون درز یا سیم لس (Seamless Pipe) باشد. این لوله‌ها بدون نیاز به جوش‌دادن ساخته می‌شوند و ازاین‌جهت در مقابل لوله درزدار یا لوله جوشی (درزجوش) قرار می‌گیرند. در لوله‌های درزدار، ما می‌توانیم یک خط جوش را در طول لوله مشاهده کنیم. این مسئله به‌خاطر آن است که این لوله‌ها از خم کردن ورق و سپس جوش‌دادن لبه‌های آن ساخته می‌شوند.
بدون درز و بدون جوش بودن لوله‌های سیم‌لس باعث می‌شود که آن‌ها به‌طورکلی دربرابر فشار، ضربه، دمای بالا و خورندگی مقاوم باشند و احتمال نشت گاز در آن‌ها به حداقل برسد؛ البته به‌شرط آنکه که در ساخت و نصب آن‌ها، استانداردها به‌خوبی رعایت شده باشد.
بااین‌حساب به‌طورکلی یک لوله گازی باید چنین ویژگی‌هایی داشته باشد:
- بدون درز بودن (در بیشتر موارد)
- جنس مناسب، با مقاومت بالا دربرابر خوردگی
- ضخامت کافی، متناسب با فشار گاز و قطر لوله
- سازگاری با استانداردهای ساخت، از لحاظ جنس و ابعاد
- انعطاف‌پذیری (درصورت‌نیاز)
- به‌صرفه بودن
- ایمن بودن
انواع اتصالات لوله گاز
منظور از «اتصالات لوله گازی» قطعاتی است که برای متصل کردن لوله‌های گاز به یکدیگر و همچنین وصل کردن آن‌ها به تجهیزات و دستگاه‌های مختلف، مانند: شیر، آبگرمکن و اجاق گاز، به کار می‌روند. انتخاب اتصالات لوله کشی گاز استاندارد و مناسب، در کنار نصب اصولی و استفاده درست از آن‌ها، برای حفظ ایمنی و جلوگیری از نشت گاز ضروری است.
مانند خود لوله‌های گاز، اتصالات این لوله‌ها هم به دو نوع درزدار و بدون درز تقسیم می‌شوند. دراین‌بین برای مصارف صنعتی و فشار بالای گاز حتما باید از اتصالات بدون درز استفاده کرد؛ گرچه در بعضی موارد، مانند لوله‌کشی روکار خانگی، به‌کارگیری نوع درزدار آن‌ها هم امکان‌پذیر است.
لوله‌ها را برحسب جنس نیز می‌توانیم دسته‌بندی کنیم. بعضی از مرسوم‌ترین مواد و ترکیبات برای انواع لوله گاز و اتصالات آن عبارتند از:
- برنج که اغلب برای شیرآلات و اتصالات لوله گاز خانگی کاربرد دارد
- فولاد گالوانیزه که انعطاف بالایی را ارائه می‌دهد. گالوانیزه بودن فولاد به مقاومت بیشتر آن دربرابر خورندگی عوامل داخلی و خارجی کمک می‌کند
- استنلس استیل (Stainless Steel) یا فولاد ضد زنگ که مناسب به‌کارگیری در مناطق مرطوب است
- مواد کامپوزیت، مانند آلومینیوم-پلاستیک که ترکیبی از نقاط قوت دو جنس مختلف را دارند
- پی وی سی (PVC)
- پلی اتیلن (PE)، یکی از محبوب‌ترین جنس‌ها برای لوله‌های گاز پلاستیکی، مخصوصا برای لوله‌کشی گاز شهری
- مس که در انتقال سیالات سنگین و استفاده در سیستم‌های تهویه مطبوع، همتا ندارد
- چدن که در گذشته به‌خاطر استحکام و دوام بالا بسیار محبوب بود، ولی معایبی مانند وزن زیاد و شکنندگی، آن را به‌تدریج به حاشیه راندند
درحال‌حاضر لوله‌های فولادی گالوانیزه، کامپوزیتی و پلی‌اتیلن نسبت به انواع دیگر رایج‌تر و کاراتر هستند؛ درحالی‌که استفاده از لوله‌های مسی به‌دلیل قیمت بالا و مقاومت پایین‌تر دربرابر خوردگی، به حوزه‌های خاصی مانند سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی محدود شده است.
اتصالات لوله گاز فلزی یک تقسیم‌بندی کلی دیگر هم دارند که به این شکل است:
- اتصالات جوشی که با جوشکاری به لوله‌ها وصل می‌شوند و رایج‌تر هستند
- اتصالات دنده‌ای (رزوه‌ای) که با رزوه به لوله‌ها متصل می‌شوند و معمولا برای لوله‌های کم‌قطر و لوازمی که به وصل و جداسازی مکرر نیاز دارند، مناسب هستند
از بین رایج‌ترین قطعات و اتصالات لوله گاز می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- زانویی
- سه‌راهی
- تبدیل (برای اتصال لوله‌ها با سایزهای متفاوت)
- کپ عدسی و کپ تخت (برای مسدود کردن انتهای لوله)
- شیر گاز
- شیر اطمینان (برای ثابت نگه‌داشتن فشار گاز)
قابلیت‌های اتصالات و لوله‌های گاز را می‌توان با انواع عایق لوله گاز تقویت کرد. عایق‌های فومی، پشم معدنی، سلولزی و فلزی، نمونه‌هایی از این عایق‌ها هستند.
لوله گاز مانیسمان
در صنعت و بازار آهن‌آلات، به لوله‌های بدون درز اصطلاحا لوله مانیسمان (Mannesmann) می‌گویند. درواقع مانیسمان نوعی لوله فولادی بدون درز است که طی فرآیند خاصی از شمشال (نوعی شمش فولادی بلند، با مقطع کوچک‌تر) تولید می‌شود، اما این اصطلاح برای سایر لوله‌های بدون درز فلزی هم به کار می‌رود.
لوله‌های مانیسمان به‌خاطر یکپارچگی ساختاری و ویژگی‌های فیزیکی برجسته‌شان، که از بدون درز و بدون جوش بودن آن‌ها سرچشمه می‌گیرد، در بسیاری از حوزه‌های صنعتی، خدماتی و خانگی یکه‌تاز هستند. یکی از این حوزه‌ها نفت و گاز، به‌ویژه گازهای با فشار و دمای بالا، است.
استحکام زیاد، مقاومت دربرابر خورندگی و طول‌عمر بالا از مهم‌ترین مزیت‌های لوله‌های مانیسمان محسوب می‌شوند. البته باوجود این ویژگی‌های مثبت، قیمت لوله گاز مانیسمان نسبت به لوله‌های درزجوش بالاتر است.
عبارت مانیسمان برای اتصالات هم به کار می‌رود و مانند لوله‌ها، اتصال مانیسمان به معنای اتصال فلزی بدون درز است. برای لوله‌کشی توکار گاز، لوله مانیسمان یکی از بهترین گزینه‌ها است.
برای آشنایی با لوله مانیسمان و فرآیند تولید آن، می‌توانید به مقالات قبلی لوله شاپ مراجعه کنید.
انواع سایز لوله گاز
در طراحی و اجرای لوله‌کشی گاز، علاوه‌بر استاندارد بودن لوله، باید به انتخاب سایز مناسب آن هم توجه داشت. سایز لوله مستقیما روی ظرفیت انتقال گاز، افت فشار و عملکرد سیستم تاثیر می‌گذارد. نوع کاربری، میزان مصرف، نوع و فشار گاز، طول مسیر لوله‌کشی و تعداد انشعاب‌ها، از عواملی هستند که انتخاب سایز براساس آن‌ها انجام می‌شود.
سایز لوله‌های گاز اغلب برحسب اینچ بیان می‌شود. این سایز بیان‌کننده قطر نامی (قطر اسمی) لوله است؛ یعنی به‌جای آنکه قرار باشد اندازه دقیق و واقعی لوله را به ما نشان بدهد، بیشتر معرف دسته و رده‌ای است که لوله به آن تعلق دارد. قطر را نباید با ضخامت لوله، که معمولا برحسب میلی‌متر است، اشتباه گرفت.
لوله گازی را می‌توان در سایزهای مختلف، به‌ویژه از سایز ½ اینچ تا 5 اینچ، از بازار تهیه کرد. این لوله‌ها معمولا در شاخه‌های ۶ متری به فروش می‌رسند. دراین‌بین یکی از مهم‌ترین انواع لوله‌های گاز، لوله‌های API هستند. این لوله‌های فولادی که در هر دو نوع درزدار و مانیسمان ساخته می‌شوند، با استانداردهای موسسه نفت آمریکا سازگار هستند. درنتیجه، از این محصولات، بسته به نوع و استاندارد آن‌ها، می‌توان در حوزه‌های مختلف گاز و نفت، ازجمله برای لوله‌کشی توکار و روکار گاز در منازل، استفاده کرد. لوله API سپاهان، سپنتا و ساوه از مطرح‌ترین لوله‌های API تولید داخل هستند.
جدول سایزبندی لوله گاز
به‌عنوان نمونه، جدول انواع سایز لوله گاز API سپاهان (روکار) را در ادامه ملاحظه می‌کنید. این لوله‌ها بر اساس استانداردهای ISIRI 3360 (سازمان ملی استاندارد ایران)، DIN 2440 و DIN 2441 تولید می‌شوند.
| سایز (اینچ) | وزن هر متر (کیلوگرم) | وزن شاخه ۶ متری (کیلوگرم) | ضخامت (میلی‌متر) | قطر خارجی (میلی‌متر) |
| ½ | 1.22 | 7.32 | 2.65 | 21.3 |
| ¾ | 1.58 | 9.48 | 2.65 | 26.9 |
| 1 | 2.44 | 14.64 | 3.25 | 33.7 |
| ¼1 | 3.14 | 18.84 | 3.25 | 42.4 |
| ½1 | 3.61 | 21.66 | 3.25 | 48.3 |
| 2 | 5.1 | 30.6 | 3.65 | 60.3 |
| ½2 | 6.51 | 39.06 | 3.65 | 76.1 |
| 3 | 8.47 | 50.82 | 4.05 | 88.9 |
| ½3 | 12.1 | 72.6 | 4.5 | 114.3 |
| 4 | 16.2 | 97.2 | 4.85 | 139.7 |
| 5 | 19.2 | 115.2 | 4.85 | 165.1 |
کاربردهای لوله گازی
بگذارید در اینجا به گوشه‌ای از کاربردهای انواع لوله گاز به‌تفکیک جنس آن‌ها نگاهی بیندازیم:
لوله فولادی
لوله‌های فولادی به‌خاطر استحکام زیاد و مقاومت دربرابر خوردگی و دمای بالا، کاربردهای فراوانی در تجهیزات مبتنی بر گاز دارند. آن‌ها مخصوصا در بویلرها (دیگ‌های بخار)، سیستم‌های گرمایشی و ژنراتورهای گازسوز، آن‌هم در مقیاس بزرگ، استفاده می‌شوند. دوام و ماندگاری بالای لوله‌های فولادی، آن‌ها را به گزینه‌ای مناسب برای لوله‌کشی روکار و توکار، زیرزمینی و روی زمینی، تبدیل کرده است.
لوله پلاستیکی
لوله‌های پلاستیکی گاز برای فضاهای مسکونی و تجاری، در مقیاس کوچک، محبوبیت خاصی دارند. وزن کم، نصب آسان و قیمت نسبتا پایین، از مزایای این اتصالات محسوب می‌شود. البته لوله‌های پلاستیکی اغلب برای فشار و دمای خیلی بالا مناسب نیستند. این لوله‌ها معمولا برای اتصال لوازم گازسوز، مانند اجاق گاز و آبگرمکن، به کار می‌روند.
لوله کامپوزیت
لوله‌های کامپوزیت از لحاظ نقاط قوت، جایی بین لوله‌های فولادی و پلاستیکی قرار می‌گیرند که آن‌ها را به جانشینی شایسته برای به‌کارگیری در تاسیسات گاز تبدیل کرده است. لایه داخلی این لوله‌ها پلاستیکی است که یک لایه خارجی از جنس آلومینیوم یا فایبرگلاس، مقاومت بیشتری به آن بخشیده است. در بین این لوله‌ها، لوله‌های کامپوزیت پلی‌اتیلن به‌لطف مقاومت بالای خود دربرابر خوردگی و همین‌طور انبساط حرارتی اندک و انعطاف‌پذیری بالا، برای استفاده در فضای داخلی و خارجی مناسب هستند.
به‌طور خلاصه:
- لوله‌های فولادی استحکام و دوام بالایی دارند که به‌ویژه برای فضاهای صنعتی ایده‌آل است
- لوله‌های پلاستیکی مقرون‌به‌صرفه هستند و در بسیاری موارد، برای محیط‌های مسکونی کفایت می‌کنند
- لوله‌های کامپوزیت با تعادلی که میان عملکرد و انعطاف‌پذیری فراهم می‌کنند، در بین دو دسته بالا، جایی برای خود دست‌وپا کرده‌اند
قیمت لوله گاز
برای اطلاع از قیمت لوله گاز 6 متری احتمالا نیازی نباشد که یک متر هم از جایی که هستید جابه‌جا شوید. وب سایت لوله شاپ (Loleh.shop) شما را به‌طور روزانه در جریان قیمت آهن آلات، ازجمله لوله مانیسمان و انواع دیگر لوله گازی قرار می‌دهد.
«لوله شاپ» فروشگاه اینترنتی شرکت پیشگام فولاد مهام است. این مجموعه که شاید آن را با نام بازرگانی آهن اصفهانی بشناسید، برای بیش از چهار دهه است که در بازار آهن‌آلات پایتخت حضور دارد. گروه ما در کنار نمایندگی تولیدکننده‌های مطرح لوله مانیسمان، در زمینه واردات و صادرات آهن‌آلات هم فعالیت می‌کند.
قیمت لوله گاز خانگی
لوله شاپ قیمت لوله گاز خانگی، اعم از روکار و توکار، را روزانه درج می‌کند و از قیمت لوله گاز ۱ ۲ به بالا را می‌توانید در آن پیدا کنید.
لوله شاپ تلاش کرده است تا با عرضه مزایای زیر، بهترین شرایط را برای مشتریان خود فراهم کند:
- مجهز بودن به ای نماد، برای اطمینان از اصالت فروشگاه
- ارائه فاکتور رسمی
- ارسال محموله لوله به سراسر کشور
- تضمین مناسب‌ترین قیمت
- فروش چکی
شما می‌توانید برای خرید لوله گاز خانگی ازطریق شماره تلفن‌های فروشگاه با کارشناسان ما تماس بگیرید و از خدمات مشاوره به‌رایگان استفاده کنید. اگر هم ارتباط کتبی را ترجیح می‌دهید، فرم درخواست مشاوره در صفحه اصلی Loleh.shop در دسترس شما است. پس اگر فرضاً به دنبال قیمت لوله گاز 6 متری ۱۴۰۱ هستید، می‌توانید آن را با ما در میان بگذارید.
